Hoi Bas,
Vorige week donderdag heb ik een transportfiets van het merk FAMA opgehaald in Lexmond.
Herbert Kuner heeft me het een en ander verteld over de achtergronden van dit merk. Er is wat meer info te vinden op zijn site rijwiel.net.
Met de trein en de bus er naar toe en op de pas aangeschafte fiets weer terug naar Tilburg.
Er waren een paar dingetjes niet helemaal zoals het hoort maar over het algemeen was er goed mee te fietsen.
Ondanks de weersvoorspellingen die 15mm regen beloofden was het het mooiste weer wat je je als fietsen maar kunt wensen en met mijn prachtige ‘nieuwe’ fiets onder mijn kont kon ik niet anders dan me de Keizer van China wanen. Vier uur later was ik weer thuis en had vijfenzestig kilometer achter me gelaten.
Overigens een prachtige rit door veel natuur en agrarisch gebied die ik een ieder aan kan raden maar misschien was ik een beetje bevooroordeeld.
De vorige eigenaar is nog een stuk met me mee gefietst tot Leerdam om me daar de mooiste route te wijzen.
In Tilburg meteen naar mijn werkplaats om het achterstallig onderhoud in te halen.
Het voorwiel is inmiddels overgespaakt met oude spaken.
De ‘bobbel’ of hoogteslag is er uit en zat in de velg maar dat was niet echt een probleem. Ik dacht eigenlijk dat de band er niet goed op lag maar na controle weer opgepompt en was het nog steeds voelbaar. Een zijwaartse slag zat er ook in.
De oude spaken zaten zo vast in de nippels dat er niets meer te stellen viel dus die heb ik er maar uitgeknipt en vervangen door goede gebruikte.
Het ziet er uit of er nooit iets aan gedaan is.
De kogels en conen van het voorwiel waren ook op dus ook maar nieuw.
Het viel me daarbij op dat er 7/32″ kogels in zaten. Die heb ik maar vervangen door 1/4″. Dat draaide toch wat beter. Het is de zelfde lagering als de kleine cone aan de tandwielkant van een Torpedo.
‘k Heb gelukkig nog een laatje met van die dingen in mijn voorraadkast.
Ik had nog zo’n zelfde Vredestein Transport Extra Zwaar in de kleur crème liggen als er op zat maar dan iets minder versleten.
De oude band hield goed lucht en de binnenband kwam ook nergens naar buiten. En vijfenzestig kilometer is ook maar een kippe eindje.
Al met al weer een prachtig wiel geworden.
Het achterwiel was ook lachen. Op enig moment wilde ik het wiel weer vastzetten en om het te richten trok ik even aan een spaak. Die trok ik er zo uit! Nog niet eerder meegemaakt maar op een bepaalde manier ook wel weer leuk om te weten dat je daar toch nog 65km mee kunt fietsen.
De spaken waren vlak bij de nippel zo ver verroest dat je er bijna doorheen kon kijken.
De naaf is een Torpedo uit 1928. Na een schoonmaakbeurt van binnen en van buiten bleek er een drie in te staan wat staat voor spaakgaten bedoelt voor G12
Die gaan er dus weer in maar die heb ik niet meer gebruikt dus ik zit er over te denken om ze zwart te maken met een mix van zwarte lak en Owatrol. Ziet er een beetje ‘vies-oud’ uit.
Dat moet ik nog doen.
Het achterpad is iets breder dan de Torpedo naaf dus er zal wel een doortrapper ingezeten hebben maar dat vind ik geen optie tegenwoordig.
Het probleem daarbij is dat de kettinglijn niet meer helemaal klopt. Scheelt ongeveer een centimeter. Het maakt verder geen herrie tijdens het fietsen.
Er is een manier om het te verhelpen maar dan moet ik de liggende achtervork gaan richten en het wiel ‘paraplu’ spaken. Dat is tenminste de theorie.
Dat wordt maar niet in de praktijk gebracht. Zo fiets ie ook lekker.
De trapas die er in zit voelt zeer solide aan en gaat rond als een zonnetje.
De trapas heeft twee verschillende conen (ooit vervangen) die ‘omgedraaid’ zijn. De cone waarmee je de as kunt stellen zat aan de kettingkant.
In één cone zit een klein putje. Heb ik maar weer teruggezet.
De cups zijn meestal nog goed. Zo ook deze. Lekker laten zitten.
De linker en rechtercranck die er op zaten zijn beide wel van een transportfiets maar horen niet bij elkaar.
Het voorste tandwiel is samen met de rechter en linker cranck door mij vervangen door een, ook vernikkeld, cranckstel wat wel een stel is en nog redelijk mooi in de nikkel zit
De pedalen zijn helemaal een verhaal apart. Moet je voorstellen, de contra ‘moertjes’ om de coontjes op zijn plek te houden moet je verstellen met sleutel 18. Oók nog niet eerder gezien. Meestal is dat 11. De as is aan het eind dikker dan de as van een achterwiel.
De voorvork moest ook gericht worden maar die staat ook al weer recht. Het is gelukkig goed gelukt.
Het viel me op dat de fiets tijdens het fietsen de neiging had om ‘naar links te vallen’. Eergisteren een eerste proefritje gemaakt zonder de voorste bagagedrager. Zonder handen aan het stuur kan ik ‘kaars-rechtop’ blijven zitten. Daar werd ik dan weer blij van.
Factor geluk doet altijd een duit in het zakje bij dergelijke experimenten.
En lakken doe ik niets aan de fiets. De lak is weliswaar beschadigd maar niet zo dat het lelijk is. Kwestie van smaak natuurlijk maar daar valt niet over te twisten.
Gewoon lekker oud laten.
Het is te zien dat er in het verleden aan gesleuteld is om de fiets te onderhouden. Vandaar dat ie er nog is.
De houten handvatten zijn gemaakt door Mr. van Kulsdom die ik heb leren kennen bij stoomhoutzagerij Nahuis.
Die heeft dat perfect gedaan omdat de handvatten weliswaar moeizaam over de stuurbuis te schuiven waren maar ze gingen er helemaal op en zitten goed vast.
Het licht is van Lohmann. Er staat op de dynamo dat ie 10 volt geeft maar volgens mij is de magneet niet meer helemaal de oude en komt er nu wat minder Ampère uit. Hij doet het nog wel.
Het framenummer is 05867 en het vermoeden is dat de fiets van de vroege jaren dertig is maar daar mag iedereen het zijne aan toe voegen.
Groetjes van mij,
Charles Waagenaar
Charles ; het is een prachtige ouderwetse fiets met smoel ; groot gelijk dat je de lak zo laat want als alles glad en perfect is , is het karakter helemaal weg vind ik , het leven mag te zien zijn aan een transportfiets , want de handen van een arbeider zien er immers ook niet hetzelfde uit als die van een notaris , mooie oude spekbanden; altijd het allermooist op een zwarte transportfiets en je houten handvatten staan er perfect het lijkt op de foto dezelfde kleur als de banden ,[ een absolute verbetering met de exemplaren die je eerder gebruikte] mvr grt Richard
hallo Charles,
Weer een hele beste fiets heb je daar, van het merk Fama had ik nog nooit gehoord, zo leer ik weer ’s wat.
groeten, Arnold
Hoi Charles.
Wat een ontzettend leuk verhaal. Vooral het feit dat je ‘m vanuit Utrecht naar Tilburg hebt gefietst spreekt me erg aan.
Groeten,
Roeland.
Hoi, Charles
Waar haal je ze toch iedere keer vandaan, weer een mooie fiets.
Fama zie je niet zo veel. Ik heb zelf een Fama met extra zwaar/stevig 26″ damesframe (26 x 1 1/2 x 1 3/4 banden). Dit model werd verkocht met hulpmptor. Mijn frame is afkomstig van framebouwer “De Wilde”
http://www.rijwiel.net/dewilden.htm
Ik heb hem van Jan De Wilde gekocht toen deze zijn verzameling ging uitdunnen. Volgens Jan De Wilde werden de framenummers nogal slordig (schots en scheef)ingeslagen bij De Wilde. Dat was een van hun kenmerken. Mijn Fama is uit 1951 en heeft framenummer 164543. Zo te zien is jouw framenummer ook niet al te recht ingeslagen. De Wilde frame misschien ?
Gr. Erwin
Hoi Erwin,
Het zou best wel eens kunnen dat je gelijk hebt met een “De Wilde” frame.
Ze, FAMA kochten ook frames bij Burgers maar die waren iets netter met hun nummers inslaan. Ik ben benieuwd wat Herbert er aan toe te voegen heeft.
Ik heb er na de ‘poetsbeurt’ al weer wat kilometers mee gemaakt en het ding fietst echt lekker.
Ik moet daarbij wel de opmerking maken dat de Vredestein banden van latex wel véél rolweerstand opleveren vergeleken met de Fat Franks waar ik aan gewend ben. Op een of andere manier is het wel weer heel comfortabel fietsen met die oude banden.
Groetjes van mij,
Charles Waagenaar
Er zijn twee redenen waarom ik me niet kan voorstellen dat deze transportfiets bij De Wilde is gebouwd. Fama was een grossier van stand, de beste/duurste in Utrecht en landelijk bekend. Lid van de RAI en trouw aan het CBR. De Wilde was daarentegen een prijsvechter die het niet zo nauw nam met de regels van het CBR. En de tweede en doorslaggevende reden: Deze transportfiets is van duidelijk voor de oorlog, en De Wilde begon met zijn framebouwerij pas kort na de oorlog.
Scheve cijfers in een framenummer komen trouwens bij verschillende fabrikanten voor, wat dat betreft ben ik ook niet zo zeker of de hulpmotorfiets van Erwin wel een De Wilde is. Misschien kun je eens wat foto’s plaatsen? Ik heb Jan in zijn enthousiasme wel vaker zoiets horen roepen en vat het inmiddels niet meer zo letterlijk op.
Groeten,
Herbert
Hoi Herbert en Erwin,
Het is inderdaad overduidelijk dat de fiets van eind jaren twintig, begin jaren dertig is. Nikkel, spatbordstangen, naven en balhoofd.
(ik weet trouwens nog niet waar SAG in het balhoofd voor staat)
Als De Wilde pas na de oorlog is begonnen kan het gewoon niet zo zijn dat het een De Wilde is.
Toch maar voor Burgers gaan? Daar werden toch frames van afgenomen?
Ik heb gezien dat het bagagerek ook op Burgers transportfietsen werd gebruikt. Er ligt nog één zo’n zelfde rek in mijn onderdelenkast maar ik weet niet waar die van af komt omdat ik die los heb gekocht.
Daar komt bij dat iedere fabrikant zijn eigen toelevering mocht kiezen maar misschien waren er wel voorkeuren.
Kan het zijn dat de rekken door Burgers zelf zijn gemaakt?
Het rek is overigens een leuk ding. Het ziet er in de eerste instantie een beetje fragiel uit. Het is ook wat kleiner dan een Roelewiel of de typische Gazelle rekken maar toen ik er mee bezig was werd het duidelijk dat het allemaal net iets dikker en steviger is. Wat ik met mijn lengte ook wel kan waarderen is dat het rek het toelaat om het stuur wat hoger te zetten dan bij een Roelewiel.
De bevesting aan het stuur is ook leuk ontworpen.
Groetjes van mij,
Charles Waagenaar
Hoi, Herbert
Mijn frame is een verstevigde uitvoering van de Straaljager bromfiets. Ik zal even een foto zoeken/maken.
Gr. Erwin
Foto van de Straaljager toegevoegd.
Dit is de Fama, bij de straaljager ontbreekt de middelste buis tussen balhoofd en zitbuis. Met een andere hulpmotor staat hij ook in de bromfiets encyclopedie van het blad “bromfiets”.
Gr. Erwin
Hoi Charles,
Wel wel, wat heb je er weer een mooie fiets bij en er tevens een leuk verhaal over geschreven.
Moedig om ook gelijk maar vijfenzestig kilometer te fietsen met een voor jou verder onbekende fiets, al weet je natuurlijk wel met evt. storingen om te gaan. Ook ik had nog niet eerder van het merk Fama gehoord. Ik ben inmiddels zelf met Owatrol in de weer geweest en de spaken in het voorwiel van mijn Gazelle zien er weer heel redelijk uit. Het stuur van de Gazelle no I heb ik nog niet behandeld, maar die Owatrol werkt verder idd. prima.
Groeten, Jack de Feijter.
Hoi Jack,
Ja, goed éé! Die Owatrol. Beetje zwarte verf er bij en dan na een uurtje weer uitwrijven met papier of een oude doek is ook een optie dan camoufleert het net wat meer zonder dat het karakter van de oude lak verloren gaat.
Ik bedoel maar, als je dan toch aan het restaureren bent…
Het blijft goed spul voor transportfietsen.
Groetjes van mij,
Charles Waagenaar
Hallo,Charles
Bedankt voor je link naar deze site,
Het is fijn om te zien dat de fiets het goede pad,op zijn reis door de tijd,is ingeslagen.
Was een een leuke fietstocht,met een goed gesprek.
doen we zeker nog een keer over,
tot de volgende ronde
groet Jan Hendriks Lexmond