Deze fiets stond laatst op marktplaats, met als titel “Oldtimer transportfiets nassia”, op basis van het merk op het kettingscherm. In de beschrijving stond nog dat het een bijzondere transportfiets met maar één bovenbuis was en dat hij waarschijnlijk Duits was, omdat op het Nassia kettingscherm ‘Made in Germany’ staat. Hij is gevonden bij een schuuropruiming en niet in al te beste staat zoals jullie zien, maar wat me direct opviel aan deze fiets waren het transport-kettingwiel met drie kronen en de voordrager, die beiden zonder twijfel van Nederlandsche Kroon zijn.
Die onderdelen zoek ik al een paar jaar voor m’n Nederlandsche Kroon transportfiets dus de staat van de fiets kon me verder niet zoveel schelen, ik moest ‘m gewoon hebben! Dus vlug contact gelegd, een afspraak gemaakt en de fiets opgehaald. Dat was nog wel wat gedoe, want hij stond 5 km van het dichtstbijzijnde station en er op fietsen was geen optie. Maar de wielen draaiden nog wel, dus ik ben er met de vouwfiets heen getogen en heb ‘m aan de hand meegenomen naar het station. Ik heb wel een spoor van stukjes rubber en roest achtergelaten vrees ik, maar je moet wat zonder auto.
Thuis aangekomen kon ik de fiets eens wat rustiger bestuderen en toen werd me al snel duidelijk dat de hele fiets een Nederlandsche Kroon is en dat hij eigenlijk nog behoorlijk origineel is ook. Veel lak zit er niet meer op en wat er nog op zit blaas je er zo van af, maar op het balhoofd is onder de lagen mest en roest nog net genoeg van het transfer overgebleven om zeker te weten dat dit een Nederlandsche Kroon is.
Het serienummer staat op de linker achterpad. De foto is wat onduidelijk, maar volgens mij staat er 74691.
De remnaaf is de brede transport uitvoering van de Torpedo en gedateerd 1927 (huls is 1926, maar binnenwerk 1927). Daarmee is niet alleen behoorlijk zeker dat deze fiets van 1927 is, maar ook mijn Nederlandsche Kroon transportfiets en die van Peter zullen dan wel van rond hetzelfde jaar zijn, die framenummers beginnen ook met een 7.
Een prijscourant van Nederlandsche Kroon uit 1927 heb ik niet, maar in die van 1928, 1929 en 1930 staat wel een “Dienstrijwiel (Half transport)” die in veel opzichten op die van mij lijkt, maar dan zonder de voordrager en met een stuur dat voor de stuurpen zit in plaats van recht er boven. Het frame, met name de achtervork, is bijzonder zwaar uitgevoerd. Het balhoofd is 1 inch, van hetzelfde model maar wel zwaarder uitgevoerd dan die op de toerfietsen van Nederlandsche Kroon. De voorvork is ook verzwaard, met de twee gleufjes in de kroon zoals ook in de folder is te zien. De drager en het brede, bijzonder hoog opgebogen stuur zijn dan weer exact hetzelfde zijn als die van de transportfiets uit dezelfde folder, dus ik ga er van uit dat de fiets toch zo vanuit de fabriek is geleverd, wellicht op verzoek van een klant.
Ik vind de manier waarop de drager aan de vorkkroon is gemonteerd wel grappig, ik vroeg me altijd al af hoe die dragers iets moesten dragen maar nu ik zie hoe hij daar vast zit snap ik het eindelijk. Niet de meest praktische oplossing maar het werkt wel.
Er is wel een verschil met de beschrijving in de folder, daar staat dat hij een 1¾ bracket heeft, ofwel een 45 mm Thomson as. De bracket in deze fiets is hetzelfde als die van mijn transportfiets, voor een 16 mm BSA as met klembouten voor op de brackethuls. Het zou kunnen dat dit tussen 1927 en 1928 veranderd is natuurlijk. De as die er in zit is 140 mm lang, maar of het de originele is durf ik (nog) niet te zeggen. Hij is er in ieder geval een keer uit geweest want hij zit verkeerd om gemonteerd, met de vaste cup en de lange kant van de as links ipv rechts.
De wielen zijn 28 x 1½, met voor een transportfietsnaaf en dikke spaken, maar de velgen zijn volgens mij niet de originele. Niet alleen zijn ze erg dun en licht, ook de gaten voor de spaaknippels zijn tamelijk lomp uitgeruimd om er dikkere spaken in te doen dan waar ze eigenlijk voor zijn bedoeld.
De bagagedrager is van het merk Aladdin, die zal wel later zijn toegevoegd maar niet al te veel later denk ik, hij is in ieder geval net zo roestig als de rest van de fiets.
Het achterspatbord is niet origineel, het voorspatbord wel maar dat is niet meer te redden. Beide uiteinden zijn verdwenen, het restant is op twee plekken gescheurd en het ophangoogje is afgebroken.
Rest de vraag wat ik er nu mee ga doen. Eigenlijk wou ik ‘m vooral hebben voor het crankstel en de voordrager, maar stiekem vind ik het nu wel een beetje zonde om ze van deze fiets af te halen. Die onderdelen zijn al 95 jaar bij elkaar! Maar de fiets opknappen wordt wel een klusje. Hij heeft ooit een frontale aanrijding gehad, waardoor het frame behoorlijk is opgereden en de binnen-balhoofdbuis van de vork is verbogen. Dat krijg je als je een vork met versterkte scheden monteert in een frame met een enkele bovenbuis en een 1 inch balhoofd. Het stuur is aan beide zijden naar binnen gebogen en aan de linkerkant in de lengte gescheurd. Dat kan denk ik wel weer worden gelast, maar ik vraag me wel af hoe ik het frame en de voorvork ooit weer recht ga krijgen. En dan moet ik nog originele spatborden van Nederlandsche Kroon zien te vinden, of iets wat er genoeg op lijkt. De onderdelen overzetten op mijn transportfiets is wel een veel makkelijkere optie… Wat vinden jullie?
Rob
Zonder zelf het werk te hoeven doen zou ik zeggen restaureren uiteraard 🙂 Maar aan de ene kant is dit natuurlijk een best unieke fiets. Zowiezo zijn er niet veel dienst of half-transport fietsen bekend, en zeker niet zo oud. Hij is daarbij ook nog is behoorlijk origineel, wat betekent dat hij met vrij goede nauwkeurigheid gerestaureerd kan worden. Het nadeel, het is wel een enorme roestbak met flinke schade. Dus het is geen makkelijke klus.
En de kans is groot dat deze onderdelen nooit op je andere Stokvis hebben gezeten. Want het is niet duidelijk of die het model Cosmo, Trade of Metallicus is. Oh, in ieder geval geen Cosmo, want die had een Thompson trapas.
Ja, daar het je gelijk in, hij is best uniek en origineel in tegenstelling tot mijn transportfiets van Stokvis/ NL- kroon, daarvan is alleen het frame origineel…. Maar ik denk wel dat het een Nederlandsche Kroon is, de frames van de Cosmo en Trade zijn toch wat anders gebouwd. Metallicus zou kunnen, de transportfiets die daar in staat is exact hetzelfde als de Nederlandsche Kroon maar dan zonder het kettingwiel met 3 kronen. Aan de andere kant is Metallicus volgens de folder van 1928 een nieuw fabrikaat voor Stokvis en het framenummer lijkt nu toch eerder naar 1926 te wijzen.
Ik neig wel naar restaureren, maar bezit noch de technische know how, noch het gereedschap om het frame te herstellen en ik ben bang dat ik het verkloot. De schade is best complex, de bovenbuis is in een soort S vorm gebogen en de onderbuis is zowel bij het balhoofd als de bracket vlak naast de lug verbogen. Hierdoor zijn alle hoeken van het voorste deel van het frame veranderd, de voorkant van het frame zit nu een cm hoger dan de achterkant.
Van de Cosmo zijn toch nog helemaal geen afbeeldingen beschikbaar? Ik verwacht je frame eerder dat het de Trade is, o.a. vanwege de nog aanwezige ingesoldeerde achterpadden. Overigens heeft Ronald ook een mogelijke Stokvis, maar met hoger framenummer en ook nog ingesoldeerde achterpadden. Die heeft weer een ander trapashuis (met spieën voor inklemming van de cups): https://www.transportfiets.net/2020/11/12/mogelijk-jaren-20-transportfiets-van-ronald/ Aan het frame te zien zou ik die juist eigenlijk ouder inschatten.
Inmiddels krijg ik wel de indruk dat Stokvis vrij los omging met de benamingen. De namen Cosmo, Trade en Metallicus waren ook al in het begin van de 20ste eeuw in gebruik, maar toen nog voor reguliere herenfietsen. Ik heb meer de indruk dat die namen gewoon geplakt werden op wat ze op dat moment in het assortiment hadden en dat dat van jaar tot jaar hele andere fietsen konden zijn.
Van de Cosmo ken ik ook geen afbeeldingen, maar volgens de beschrijving heeft die een ‘klokkenlager’ en inwendige lug verbindingen, dus die is het zeker niet. Maar inderdaad, Stokvis gebruikte heel veel merknamen, in een advertentie in de kampioen van dec 1912 vond ik dit rijtje: Rival, Palmerston, Tourist, De la Rey, Brampton, Matador, Cosmo, Century, Vineta, Surprise, Metallicus en Nederlandsche Kroon. Die waren allemaal geïmporteerd voor zover ik weet, deels bekende merken en deels eigen merken, zoals bv Nederlandsche Kroon. Misschien assembleerden ze ook wel wat maar ze fabriceerden in ieder geval zelf geen fietsen. Daar begon Stokvis pas mee in 1919, in een nieuw opgerichte ‘Nederlandsche Kroon Rijwielfabriek’ in Rotterdam.
Dat betekende zeker niet dat ze niet meer in geïmporteerde rijwielen handelden, maar voor zover ik weet komen alle Nederlandsche Kroon rijwielen vanaf dan uit de eigen fabriek. Ik ga er van uit dat de eigen framenummering dan ook begint. De oudst mij bekende Nederlandsche Kroon is in ieder geval van rond 1920, met een framenummer op de linker achterpad dat met een 1 begint. Het lijkt me heel aannemelijk dat ze ook andere merken in de eigen fabriek produceerden als ze dat zo uitkwam, maar iets concreets weet ik daar niet over, alleen dat de Metallicus transportfiets van 1928 wel heel erg op de Nederlandsche Kroon lijkt. Of die dan ook dezelfde framenummering volgden zou ik al helemaal niet durven zeggen.
Volgens mij is dat dezelfde. De Metallicus is voor zover mij bekend de transportfiets van Nederlandsche Kroon in die tijd, maar de ene keer geadverteerd via R.S. Stokvis, de andere keer via Nederlandsche Kroon. Ik zag kortgeleden trouwens nog een folder die uit 1927 zou moeten zijn op marktplaats, waarin ook het Metallicus model op stond afgebeeld. Dus die lijkt er al een jaartje eerder te zijn geweest op zijn minst.
P.s. het model Cosmo wordt in 1926 niet meer beschreven als met inwendige lugs en klokkenlager, maar met Thompson bracket. Ik vermoed dat hier al een wisseling van model heeft plaatsgevonden.
Nederlandsche Kroon was het luxe-merk van Stokvis. Een niet onbelangrijk verschil tussen de Metallicus en de Nederlandsche Kroon transportfietsen is dan ook de prijs. De Metallicus koste in 1928 f59,15 (met banden, zonder f44,40), de Nederlandsche Kroon f84,50. Dat is toch een behoorlijk prijsverschil dat doet vermoeden dat de Metallicus niet alleen een goedkoper kettingblad had, daar zal toch wat meer op de kosten zijn bespaard. Misschien had die geen gesoldeerde achterpadden? Moeilijk te zeggen, op de plaatjes in de folders en advertenties kun je in ieder geval lang niet altijd vertrouwen.
Neem nou die advertentie voor Trade en Cosmo rijwielen uit 1926, die ik eerder over het hoofd gezien had trouwens. De fiets die daarbij staat afgebeeld is precies dezelfde als de advertentie uit 1921, maar de beschrijving is wel veranderd. Het was vast duur, een nieuwe cartouche laten maken! Het maakt het er in ieder geval niet makkelijker op om een fiets te identificeren…
Is dat prijsverschil niet gewoon handel vs retail? Ik kan me niet voorstellen dat er zoveel verschil in prijs zou zijn, aangezien het toch voornamelijk dezelfde onderdelen zijn.
Dat denk ik niet, Stokvis was een groothandel dus ze verkochten aan fietsenhandelaren, niet rechtstreeks aan particulieren voor zover ik weet. Maar eerlijk is eerlijk, dat ik kan mis hebben hoor. Die folders van Nederlandse Kroon met dat kaartje op de achterkant lijken toch eerder bedoeld voor particuliere klanten dan voor handelaren, maar zou Stokvis de prijs aan de kassa van de fietsenhandel bepaald hebben dan?
Aarch, schrijf ik daar ‘dat ik kan’…. Mijn Yoda genen spelen me parten geloof ik!
Ha Rob,
nou het was me een dingetje achter de schermen van deze fiets, ik had al heel snel contact met de eigenaar gelegd,en zou de fiets halen en hij was akkoord gegaan, ik zou m dus ook s’middags ophalen en toen ik een half uur later naar het adres wilde vragen was jij al onderweg en verkocht, ik baalde meer van de eigenaar en had ook gezegd dat dit geen manier van zaken doen is, hij heeft al meerdere keren zijn excuus aangeboden en dat het een stomme aktie van hem was….
maargoed had ik op dat
moment niks aan..
affijn het leed is geleden en gelukkig bij jou terrecht gekomen dus bij een liefhebber.
Zelf had ik m idd willen restaureren omdat het idd een zelfzame half transport/half dienst fiets is , ik zie idd een hele kluif werk eraan maar denk wel dat dit waard is om de fiets als geheel te behouden!
ik zou zeggen veel restauratie plezier !
Hoi Ronald,
Het lijkt erop dat de verkoper op twee paarden tegelijk aan het wedden was! Mijn verhaal is min of meer hetzelfde, behalve dat ik er net wat eerder was blijkbaar. Inderdaad niet zo netjes van ‘m, hij had ons beter lekker tegen elkaar op kunnen laten bieden, dat is tenminste duidelijk voor iedereen. Als hij nog eens wat leuks in de aanbieding heeft houd ik dit zaakje wel in het achterhoofd. Evengoed ben ik wel erg blij met m’n nieuwe aanwinst 🙂
Het lijkt een restauratie te gaan worden tot nu toe, 2-0 voor restaureren tot nu toe, 3-0 met mijn eigen stem erbij.
heel mooi,
ondanks dat het een bek werk gaat worden, zelf heb ik ook een nederlandsekroon/stokvis met zo’n zelfde rek dus ik mag niet klagen, daarin tegen was het tandwiel de eerste trigger ! zeer mooi!
Als je hem wel demonteerd zou ik graag de achternaaf willen overnemen voor míjn gazelle uit 1926
Maar mooie fiets zag hem ook staan dacht dat het een stadsfiets was waar een drager op gezet is
Tandwiel was mij niet eens opgevallenmaar nu die hier staat is het mij wel opgevallen
Sorry Abram, als ik ‘m al demonteer gaat die naaf in m’n Stokvis/ Nederlandsche Kroon transportfiets. Op het moment neig ik sterk naar het opknappen van deze fiets, hopelijk lukt het om het frame en de vork te richten.
Ik hoop het ook voor je we zien wel weer een bericht voorbij komen
Ik ben benieuwd
is er documentatie over het rek-standaard?
die vind ik ook wel apart
Ik denk dat een lokale smid die heeft gemaakt, de constructie is erg primitief. Hij draait los om de vooras en haakt achter de poten van het rek als hij naar beneden is. Het geheel wordt bediend met het touwtje dat om het stuur geknoopt zit, daar kun je ‘m mee laten zakken en ophijsen. 😀
Slecht nieuws voor de restauratie-stemmers, na een grondige inspectie kan ik helaas niet anders dan concluderen dat het frame total-loss is. De balhoofdbuis is net onder de bovenste balhoofdlug aan de binnenzijde flink in elkaar gestuikt, waardoor de lug niet meer in lijn staat met de buis. Bij de onderste balhoofdlug is het iets minder duidelijk maar ook daar is de balhoofdbuis verbogen, maar nu aan de tegenovergestelde kant. Het gevolg is dat de balhoofdlugs niet meer recht boven elkaar staan en ook niet meer in dezelfde lijn. Alsof dat nog niet erg genoeg is blijkt de schuine onderbuis op de aansluiting van de onderste balhoofdlug ingesnoerd te zijn, net achter de lug zit aan de onderkant een diepe groef die sterk het op het begin van een scheur lijkt. Daar gaat het frame vrijwel zeker op breken, als het niet bij het richten is dan wel daarna, tijdens het fietsen…. Dat risico is me te groot, er rest me vrees ik geen andere optie dan het frame maar te vervangen.
Gelukkig heb ik daar nog een heel mooi transportfietsframe van Stokvis/ Nederlandsche Kroon voor, uit hetzelfde jaar 🙂
Toch duidelijk waarom die extra buis bij transportfietsen er niet voor de sier zit 🙂 Nou ja, je hebt in ieder geval een mooi setje onderdelen erbij, en de fiets als gevonden gedocumenteerd.
ook bij een 2de biven buis kan het frame scheuren
had een frame van voor de oorlog (denk ik) die was in de lug gescheurd en uit de lug gekomen
dus deze maar in stukken gelfext komt binnen kort hier wel lang wat ik daar weer van gemaakt heb
Uiteindelijk kan alles kapot natuurlijk, maar het kost wat meer moeite.
Hoe is het afgelopen met dit barrel?
Ik ben namelijk heel nieuwsgierig of de zadelpen ook nog orrigineel was
Barrel is geheel gedemonteerd, maar daar is het tnt bij gebleven. Te druk helaas…. De zadelpen was vast origineel zoals bijna alles, maar er is niets bijzonders aan te zien, hij is niet gemerkt ofzo.