Dit stukje gaat over het lakken van frames in de kleur zwart, in een restauratieproces dat met eenvoudige middelen en tegen lage kosten wordt uitgevoerd.
Wat ik zelf ‘low-end’-restauraties noem met als doel conservering en het tegenaan van verdere roest.
De fiets moet voor dagelijks gebruik ingezet kunnen worden, het is niet mijn bedoeling er een museumstuk van te maken.
Ik kan hier dan ook alleen spreken over de eigen ervaringen en criteria die ik voor mijzelf hanteer, het is mijn persoonlijke visie.
Anderen kunnen verschillende meningen of betere methoden hebben.
Voor die betere methoden, adressen voor professioneel lakwerk tegen aanvaardbare prijzen of andere vragen of suggesties houd ik mij gaarne aanbevolen.
De manier van lakken hangt af van de staat van het frame, aan de hand daarvan wordt het mogelijkheden afstrepen.
Het budget speelt ook een rol. Ik doe tot op heden uitsluitend tamelijk simpele restauraties, dwz ook met huis- tuin- en keukenmiddelen: potten verf en kwasten.
En bijna alleen in de kleur zwart. Bij kleuren wordt alles anders.
Zonder twijfel zijn de allerbeste resultaten, bijvoorbeeld voor museumstukken, slechts te bereiken met professionele lakmethoden en een dito budget.
Dan kan er tot op de vierkante centimeter gerestaureerd worden, zoals ik denk dat het Velorama het doet.
Criteria bij de keuze wel of niet lakken en hoe, zijn de volgende punten:
Moet er wel gelakt worden?
Bij voorkeur niet, nee. Het is het mooiste als een oldtimer nog goed in de originele lak zit. Die is vaak goed op te werken met cleaner en autowas. Er is ook een ethische kant aan lakken.
Puristen onder restaurateurs zeggen dat lakken alleen mag gebeuren als het echt niet anders kan, verweerdheid is bijvoorbeeld geen reden. Kleine roestplekken ook niet. Dat mag allemaal, er mogen gebruikssporen zijn, zolang alles authentiek is.
Het is het kenmerk van een oude fiets. Die moet zo lang mogelijk in zijn originele staat blijven.
Er zijn ook mensen die zeggen dat het zinvoller is te wachten op een oude fiets die nog goed in de lak zit, dan een geroeste tegen toch vaak behoorlijke kosten maar vooral veel werkuren opnieuw te lakken en te restaureren.
Dat zou historisch en economisch niet verantwoord zijn. De bedragen voor opknappen en de uren kunnen in die theorie beter meteen bij aanschaf worden besteed. Is wat voor te zeggen.
Probleem echter is dat dat soort fietsen nog dunner gezaaid is dan oude roestige opknappers. En van die hou ik het meeste 😉
Is er roest en waar en in welke mate is de roest?
Oppervlakkige roest: proberen die te verwijderen en originele lak evt. aanstippen met verf zware roest: bij liggende achtervork bijvoorbeeld (gedeeltelijk) met de kwast lakken, na ontroesten met roterende fijne staalborstel zware roest met putten en diep ingevreten, zeer slechte of geen transfers: gritstralen.
Zijn er transfers aanwezig en in welke staat zijn die?
De aanwezigheid van transfers vind ik een uitermate belangrijk criterium bij de keuze wel of niet lakken.
Zeer slecht of afwezig: lakken wordt overwogen, maar niet zolang de transfers niet gespaard kunnen worden of geen andere voorhanden zijn.
Matig of goed: lakken wordt niet overwogen en zeker niet voor de buizen waarop transfers zitten.
Slecht of afwezig en er zijn vervangingstransfers voorhanden: totaal kaal maken indien nodig en geheel lakken.
Is het frame overgeschilderd?
Maar zijn er goede transfers?: dan lokaal met verfafbijt behandelen, de verf moet zo veel mogelijk verwijderd, met kwast gedeeltelijk nieuwe lak opbrengen.
Zijn er zeer slechte of geen transfers en is er vervanging? -Afbijten en afhankelijk van wat er onder de afbijt tevoorschijn komt, zoals soms nog de originele lak (of zelfs transfers) in goede staat, dan alleen afbijten en oude lak bijwerken. Veel werk.
Zijn er geen transfers en komt er onder de verf slechte lak, roest, putten of ingevreten delen tevoorschijn? -Gritstralen.
Wanneer gritstralen?
Alleen wanneer er ‘niks meer verder verprutst kan worden’ aan het frame, het moet reddeloos overgespoten zijn, zware roest met putten hebben o.i.d.
Gritstralen is een paardenmiddel, maar heel effectief en zeer goed roestverwijderend, levert een ideale basis.
Spatborden, en zeker als ze geroest zijn of dunne plekken hebben zijn niet geschikt om gestraald te worden, dat gaat er dwars doorheen.
Er mag op het frame geen enkel item achterblijven zoals lagerschalen of balhoofdplaatjes, ook de lagerringen van de vork moeten eraf.
Volstrekt kaal frame aanleveren.
Hoe te stralen?
Stralen met zand of glasparels geeft mooiere resultaten, maar met zand is verboden in open atmosfeer, voor zover mij bekend. De frames zijn vaak te groot voor stralen met zand in afscherming en de methode wordt dan ook duurder.
Dus laten stralen met staalgrit dat wel in een open atmosfeer gedaan mag worden, of met glasparels.
Het resultaat met grit is zeer goed, er komt een werkelijk geheel blank frame tevoorschijn dat daarna wel onmiddelijk bewerkt moet worden.
Het oppervlak lijkt iets ruw, maar is het niet want kan met schuurpapier glad geschuurd. Daarna in de primer.
Hoe te lakken?
Hangt af van het niveau van de restauratie. Bij professioneel werk zoals het Velorama doet wordt het lakken en de voorbewerking vermoedelijk uitbesteed en het frame met professionele, bijv. 2 componentenlakken, gelakt. Voordeel: zeer professioneel en goed resultaat. Nadeel: zeer kostbaar. Bij mijn restauraties, in de kleur zwart, gebruik ik altijd Hammerite hoogglans en verwerk het met een kwast.
Waarom Hammerite?
Omdat de resultaten zeer goed zijn en de verwerking eenvoudig is maar binnen strikte regels moet gebeuren als het beste resultaat gewenst is.
Met Hammerite lakken is gebonden aan het gebruik van speciale verdunner en primer van Hammerite omdat het een speciale verf met siliconen- en glaspoedercomponenten is en met geen enkele andere lak te vergelijken.
Gebruik i.c.m andere verdunners, primer of lakken moet uitdrukkelijk worden vermeden, want dat gaat beslist niet goed.
– Voordelen Hammerite: zeer goed verwerkbaar, ook over een zekere mate van roest aan te brengen, zeer goed afsluitend en roestwerend, goede hoogglans, economisch in gebruik, een strak, glad, hard en waterafstotend oppervlak mits goed opgebracht.
– Nadelen Hammerite: niet echt goedkoop, maar prijs/kwaliteitsverhouding en verbruiks-economie is optimaal (van één potje kan een frame en alle toebehoren gelakt).
Er zijn strikte verwerkingsmethoden, met geen enkele andere lak te mengen of te combineren, er is maar een beperkte kleurkeuze. Een lange uithardingstijd van 8-10 weken, een strikt bewerkings-tijdraam van 8 uur, binnen die tijd moet het totale object bewerkt zijn.
In gedeelten lakken nadien niet meer mogelijk.
Optimale omgevingstemperatuur is 20 graden C bij verwerking.
Hoe is de bewerking van een blank frame?
Een met staalgrit gestraald frame moet zo snel mogelijk van een beschermlaag worden voorzien. De bewerking hangt af van de toe te passen lakmethode.
Bij Hammerite: het kale frame licht opschuren. Als het frame diepe roestputten heeft moeten die eerst gedicht worden met 2 componenten epoxyplamuur, zoals bij auto’s.
Plamuur aanmaken volgens gebruiksaanwijzing en glad en zuinig opbrengen met een plamuurrubber.
Nat schuren met waterproof schuurpapier middel en daarna fijn.
Drogen. Frame in de Hammerite primer zetten. Drogen, licht opschuren.
1e laag Hammerite hoogglans opbrengen, binnen 8 uur tweede laag hoogglans opbrengen.
Laten drogen en uitharden voor 8-10 weken. Als het frame slechts lichte beschadigingen heeft door roest dan kan spuitprimer worden gebruikt of 1 grondlaag Hammerite dun worden opgebracht.
Voordeel: eenvoudiger en minder tijdrovende bewerking.
Bedenk echter dat de ‘strakheid’ sterk door een gladde ondergrond wordt bepaald.
Is ook Hammerite in spuitbussen te gebruiken?
Nee. Geen goede ervaringen mee. Hammerite blijkt geen verf te zijn die geschikt is om te spuiten op fietsframes, het kan alleen voor noodgevallen worden gebruikt of voor plaatsen die niet met een kwast bereikbaar zijn zoals de binnenkant van framebuizen. Het spuiten van een frame-oppervlak met Hammerite in spuitbus vind ik geen succes.
Voordelen: vrijwel geen. Nadelen: zeer duur in het gebruik, erg oneconomische verwerking door verspilling van verf. Slechte dekking. Geen goede hoogglans. Te dunne verflaag.
Is ook autolak in spuitbussen te gebruiken?
Nee, ik heb er geen goede ervaringen mee. Wel een goedkope methode en in alle denkbare kleuren maar het gaf bij mijn pogingen een teleurstellend resultaat, en de laklaag is veel te dun voor een gebruiksvoorwerp als een fiets.
Beschadigt zeer snel. Nauwelijks roestwerend. Autolakken kunnen alleen succesvol professioneel worden toegepast, 2 componenten en met blanke deklagen etc., niet uit spuitbussen.
Is ook gewone alkyd metaalverf te gebruiken?
Nee, ook daar geen goede ervaringen mee. Deze verf is zeer kwetsbaar doordat zij een onvoldoende harde laag oplevert.
Hoe zit het met poedercoaten?
Poedercoaten kan vanwege het procede alleen op een gestraald frame plaatvinden. Het voordeel van poedercoaten is dat het absoluut de sterkste laklaag geeft.
De kosten zijn tamelijk hoog maar er is een zeer hoge duurzaamheid.
De glans houdt in sommige gevallen niet over, het is dan meer zijdeglans. Het is een lakmethode die voor ruw dagelijks gebruik de absoluut beste en een zeer stootvaste bescherming biedt zoals bij onderframes van motoren, scooters en bromfietsen.
Poedercoaten is buitengewoon tricky bij delen waar schroefdraad aanwezig is zoals op vorken of passing vereist is zoals bij vorken, bussen en bracketpotten.
Eenmaal aangebrachte poedercoating gaat er niet meer af.
Die delen dienen dus uitzonderlijk goed te worden afgeschermd.
Ook de hoge temperatuur bij het ‘bakken’ kan nadelig werken op sommige delen.
Hoe de biezen aan te brengen?
Biezen aanbrengen hangt af van het budget. Professionele bedrijven kunnen dat doen tegen tarief. Het is ook zelf te doen met een geschikte biezentrekker.
Bij het biezentrekken moet het frame bij voorkeur nog niet opgebouwd zijn, het moet het kale maar wel in de glanslak staande frame zijn.
Er zijn voor zover mij bekend twee biezentrekkers in de handel, het eenvoudige plastic type met de lijnmaat 1 mm en de professionele van Beugler met de lijnmaat 0.8mm.
Die laatste is de juiste lijndikte voor fietsen.
En ook het prettigste apparaat naar mijn inzicht, vanwege de goede hanteerbaarheid.
Nadelen biezen: het is een moeilijke bewerking. Er is ervaring, handvaardigheid (en moed) voor nodig. Biezen speelt zich voor 90% in het hoofd af.
De rest is handvaardigheid en materiaal. Correcties zijn niet goed mogelijk, het moet in één keer goed.
De gebruikte verf is dus ook geen potje goudverf van de bouwmarkt maar speciale, ‘smeerbare’, niet vloeiende en sneldrogende verf.
De biesapparaten zijn zeer duur, van E 60.- voor de plastic versie tot E 150.- voor de Beugler.
Biezen met een penseel is nog vele malen moeilijker dan met een biesapparaat, alleen kunstenaars kunnen dat zoals Aziaten of keramiekschilders.
Voordelen van biezen: er moet op een of andere manier wel gebiesd worden want het is de absolute “finishing touch” en mag niet ontbreken op een mooi gerestaureerde oldtimer.
Wat voor lak voor het witte achterspatbord?
Afhankelijk van de ouderdom, kan er op oude fietsen een wit vlak van ca. 30 cm aangebracht worden op het achterspatbord.
Mijn ervaring is het beste met radiatorlak van Histor.
Dat is een sneldrogende synthetische lak met een zeer goede hoogglans en vooral: van de juiste kleur koelkastwit.
Het grote voordeel van deze lak is dat hij kleurecht is, dat moet want de hoge temperatuur van een radiator zou de lak snel doen vergelen.
Gerestaureerde fietsen staan echter vaak in donkere schuurtjes of fietsenboxen. Dat heeft een nadelige werking op witte verf, indien normale alkydverf is gebruikt.
Als daar langere tijd geen daglicht op valt verkleurt het naar geel, kijk maar naar de binnenkant van de ingebouwde kast in uw woonkamer.
En dat is niet mooi, zo’n vergeeld spatbord.
Succes met het lakken. Groeten van Gerlof
Een kleine aan vulling.
Bij de VMC (Veteraan Motoren Club) is iemand die goede ervaring heeft met vandaalbestendige verf en met twee componenten bootlak, beide geven een uiterlijk als of het gemoffeld is en minder duur dan autolak en volgens mij brengt hij dat met de kwast aan en droogt het mooi strak op.
Bij het biezen kan een magneetstrip uit een koelkastdeur een handig zijn om je biezentrekker langs te geleiden.
Gerrit.
bron: Yahoo-group De Oude Fiets
