Frankenstein transportfiets van Charles

Ik ben nu ook weer bezig om een fiets op te bouwen van losse onderdelen. Deze wordt in tegenstelling met de fiets waar het EAK kettingwiel in zit met goede oude onderdelen en ook dankzij alles wat ik door de jaren heen geleerd heb als fiets om mee te fietsen opgebouwd.

Maurice kwam met een cadeautje. Een frame van twee en zestig centimeter hoog. Gezien mijn lichaamslengte vond hij dat ik daar maar weer een fiets van moest maken. Het was echt alleen maar een frame waar nog twee lagerdelen van het balhoofd in zaten. De rest van de fiets was verdwenen. We hebben toen het merk ‘Frankenstein’ verzonnen ?

We zijn op een zaterdag naar Toon Mensinck gegaan om daar zoveel mogelijk ontbrekende onderdelen bijelkaar te zoeken. Maar dat was pas nadat Maurice min of meer onbedoeld een voorvork tegenkwam toen hij achter een stuur aanging wat iemand in Roosendaal aanbood. De verkoper had naast het stuur verschillende andere onderdelen te koop waaronder een voorvork waar een wielrichter van gemaakt was. De vork is nog nooit gebruikt waarvoor die gemaakt is, vandaar dat de buis nog zo lang was. Ik ga er van uit dat dergelijke vorken met zo’n lange buis geleverd werden om vorken die niet te repareren waren te vervangen. Die werden vermoedelijk op maat gezaagd.

Het is toch wel een beetje opmerkelijk te noemen dat Maurice die vork tegenkwam een paar dagen nadat hij het frame bij mij gebracht had. Ik bedoel, ga maar eens een lange vork zoeken als je die net nodig hebt. Wij beschouwden het dus als een gelukkig toeval. De vork heeft een dikwandige binnenbalhoofdbuis van maar liefst zes en twintig centimeter. Dat kon ik natuurlijk goed gebruiken voor het hoge frame. Iemand heeft er gaatjes in geboord om er een wielrichter van te maken. Het heeft de sterkte van de vork niet echt aangetast maar ik laat het voor het mooi toch maar weer dichtlassen.

Nu ik een voorvork had waar ik iets mee kon kreeg ik zomaar ineens veel zin om de rest bij elkaar te sprokkelen. Wij dus naar Oirschot om ons daar door de kisten met onderdelen heen te werken. Het trapashuis was smal voor een transportfietsframe: zes en zestig millimeter. Er moest dus een trapas in van honderd en veertig millimeter of nog iets korter. Dat is er een geworden, een ongebruikte met een diameter van zestien millimeter, maar wel met cups met een inbouwdiameter van vijf en veertig millimeter.

Er werd ook nog een compleet ongebruikt crankstel gevonden, dus ik had al bijna een hele fiets bij elkaar ?Toen moest ik nog een balhoofd hebben en dat zat in een kist vol met losse onderdelen. Hoeveel geluk wil je hebben?! Keurig bij elkaar gebonden met een touwtje! Een balhoofd van een Juncker met opstaande krans en een klem. Dus alles mee naar de werkplaats om er een fiets van te maken.

De schroefdraad is een beetje krap, maar na een paar keer heen en weer ging het redelijk soepel.

De buis moest op maat gezaagd. Er moesten tien gangen vanaf.

Eerst maar even gekeken hoe recht of krom het frame was maar dat bleek mee te vallen. De linkerkant van de achtervork was een paar millimeter naar binnen gekomen maar dat was zo verholpen. Toen de kettinglijn gecontroleerd en omdat er een korte trapas in zit hoefde het achterwiel niet paraplu gespaakt te worden.

De linkerkant
De rechterkant

Er zit een bandje van Dutch Perfect op.

De pedalen had ik al. Ze zijn merkloos. Misschien uit Tsjechië maar dat weet ik niet zeker. Mooi oud en breed en ze zien er stevig uit.

Mooie pedaaltjes

Het stuur komt van een donorfiets. De buis moest ooit doorgezaagd worden omdat vastgeroest zat. Er is een bus voor gemaakt waar waar een pijp van twee en twintig millimeter aan gelast is. De las is aan de buitenkant bijgewerkt. Als het gelakt is zie je daar niets meer van ?

Het gelaste stuur
Mooie ketting van Union

Een voorwiel moet ik nog maken en omdat ik uiteraard niet kon wachten om de hoge fiets even uit te proberen heb ik een wiel wat ik al had en waar de maat niet helemaal van klopt er even in gezet. Het fietst er niet minder om. Waar ik alle moeite voor gedaan heb, is de hoogte van het frame. Het zijn een en zestig echte centimeters en er zijn niet zoveel van die hoge frames. Ook omdat het alleen maar een frame was en ik het naar eigen inzicht op kon bouwen was een pre. Nu ik weet dat allemaal mogelijk is en fijn fietst ga ik de rest van de onderdelen bij elkaar zoeken, veel heb ik al en de puntjes op de i zetten. Leuk project weer met dank aan Maurice ?

En de fiets voor zover ?

Balhoofdplaatje ?

Charles

NOS! Estafette van Charles uit 1941 deel 6: kompleet!

Sterk, zwaar en toch lichtloopend en prima gelakt! De Estafette heeft een bagagerek. Ik had er nog een liggen die er mooi bijpast. Zelfde leeftijd. Niet ongebruikt, maar mooier dan het in lomp elkaar gelaste rek wat er bij zat. De wielen zijn gespaakt met gebruikte spaken 12G. De spaken waren verouderd en daarom heb ik ze opgefrist met een schuurspons. Dat ging heel goed, zo bleek. Ik had nog een blik oude ongebruikte verjongde nippels voor de dikke spaken. Daardoor is het qua leeftijd allemaal hetzelfde. De velgen zijn niet de velgen die erbij zaten toen ik de fiets kocht. Die vond ik te smal. Ik heb een paar ongebruikte gevonden bij Toon Mensinck. Die zijn gedopt of versterkt. Veel beter in verhouding allemaal. Het achterwiel is paraplu gespaakt omdat ik eerst de tandwielen recht achterelkaar heb gezet en toen de velg in het midden van de fiets heb gespaakt. Het is inmiddels een beproefde methode die goed blijkt te werken. Grappig was dat de trapas niet in het midden zat waardoor de rechter crank bijna tegen de achtervork aan kwam terwijl er links te veel ruimte was. Ik heb de rechter koon vijf milliliter op moeten schuiven om de as in het midden te krijgen. Ik heb met een draaibank iets van het middelste dikkere gedeelte van de as weggeslepen. De as zit nu mooi in het midden.

Charles

Vervolg op:
Deel 1
Deel 2
Deel 3
Deel 4
Deel 5

FAMA van Charles: weer in elkaar

Ik ben klaar met de FAMA en heb het binnenwerk nog eens bekeken. De drijfkop zelf is nog wel de originele maar dat is dan ook het enige. Ik weet niet of de remhevel wel of niet origineel is. Het is in’t ieder geval zo dat de naaf draait als een nieuwe ?Hierna het verslag.

Toen ik de fiets op ging halen in Lexmond, heb ik er meteen een flinke afstand mee gefietst. De banden opgepomt en naar Tilburg toe. Vijf en zestig kilometer met een bonk in het voorwiel en spaken in het achterwiel die ik er, zo bleek, met de hand uit kon trekken. Dat was in de zomer van 2012. Nu, acht jaar heb ik de fiets nog eens onder de loep genomen en kwam ik er achter dat ik acht jaar geleden nog niet zo precies wist waar ik naar kijken moest. Het lijkt er op dat de fiets ooit een klap van rechts heeft gehad omdat het kettingwiel naar links stond gericht en het balhoofd stond scheef naar dezelfde kant.In het verslag van 2012 schreef ik al dat de fiets de neiging had om naar links te vallen. Ik heb nu pas begrepen dat de oorzaak niet in de vork maar in de stand van de balhoofdbuis zat. Omdat de buizen nog recht waren bleek het betrekkelijk eenvoudig om het te richten. De trapas had twee verschillende konen. Er was al behoorlijk wat aan vervangen toen ik de fiets kreeg en omdat ik nog een as met konen, kogels en cups had met een bijbehorend crankstel van dezelfde maat heb ik dat er in gezet. 17 millimeter dik en 154 millimeter lang. NOS dus dat verslijt ik niet meer. Nieuw achtertandwiel en een nieuwe ketting van UNION, dus eigenlijk en nieuwe fiets. De balhoofdlagers zijn nog onaangedaan, zo goed als nieuw. Ik heb daar in 2012 al nieuwe kogels in gedaan dus die heb ik weer teruggedaan. De achtervork is naar de kettinglijn gericht en de velg naar het frame. Dat gaat over slechts acht millimeter maar daardoor gaat de ketting net wat mooier over de tandwielen. De achternaaf is door de tijd heen gevuld met onderdelen van verschillende leeftijden. Alleen de drijfkop is net als het naafhuis van 1929. Het mag dan oud zijn, het draait als een nieuwe en het remt ook goed. De banden zijn Ortem M-400 van METRO. Ik moest mijzelf even overtuigen van de kwaliteit van deze banden maar ondertussen ben ik om. Mijn favoriete banden zijn altijd de Fat Franks van Schwalbe geweest en die stonden op een gedeelde eerste plaats met die van Dutch Perfect. Deze banden van METRO heb ik op mijn Germaan gelegd en ben er mee gaan fietsen om te kijken wat er gebeurd. Niet veel moet ik zeggen 🙂 Ik was in de veronderstelling dat banden die zo goedkoop zijn niet goed kunnen zijn maar dat beek een vergissing. Zeer slijtvast en weinig rolweerstand. Ik heb er nog geen lekke band mee gehad. Bovendien zijn ze te koop zonder reflexie en zijn ze niet bedrukt met reclame. Het is beslist een mooie fiets maar ik heb er nooit lekker op gefietst. Omdat ik niet had gezien dat het frame krom was wist ook niet dat het daardoor kwam. Ik dacht er al over om de fiets te verkopen ?Nu alles weer mooi in lijn staat kan ik ‘met recht’ zeggen dat het ding gaat als de wind 🙂

Spaken G12, vierkruis.

De voornaaf.

De ‘nieuwe’ as en crankstel.

Ortem M-400 METRO.

En de hele fiets:

Zie eerdere artikelen:
Utrechtse FAMA in Tilburg
Pedalen van de FAMA van Charles
FAMA van Charles: richten van het frame
FAMA van Charles: Torpedo naaf en trapas

FAMA van Charles: Torpedo naaf en trapas

Omdat het frame nu niet alleen recht maar ook naar de kettinglijn gericht is, moet het achterwiel ook weer in het midden gespaakt worden. Daarom heb ik alle spaken er even uitgehaald om een frisse start te kunnen maken ? Omdat ik tegenwoordig meer dan jaren geleden nieuwsgierig ben naar de herkomst en geschiedenis van mijn fietsen heb ik de achternaaf nog eens goed bekeken. De drie voor de spaakdikte had ik al gezien en meteen begrepen dat 28 het bouwjaar is en dus niet 2.8 is (inmiddels bekend dat dat 29 is, Jeroen). Zonder de 3 zou het verwarrend kunnen zijn. Maar op dezelfde hoogte als het bouwjaar staat een 4 het zou een A kunnen zijn maar dat denk ik niet want dan zou die een beetje scheef staan. Verder staat er niet alleen D.R.P. In maar er staat nog & D.R.P. achter met daar weer iets wat lijkt op een 2 maar dan ondersteboven. Kan jij daar hout van bakken? ?

En toen heb ik de trapas ook maar eens beter bekeken en dat is er een van Gerkinet met 38 en een M er in gestempeld. Dat roept meteen weer de vraag op of de fiets zelf nu toch echt van 1928 is of tien jaar jonger ?

Ik ben nog steeds niemand tegengekomen die aan de hand van het framenummer uitsluitsel kan geven, dus voorlopig blijft het nog een raadseltje ? Ik zal de vraag eens bij De Oude Fiets neerleggen. Misschien weet Sjoerd ter Burg er iets over te vertellen.

Charles

Zie eerdere artikelen:
Utrechtse FAMA in Tilburg
Pedalen van de FAMA van Charles
FAMA van Charles: richten van het frame

FAMA van Charles: richten van het frame

De FAMA heb ik weer even uitelkaar gehaald, omdat ik nog helemaal niet had gekeken of het frame nog wel recht was. Dat blijkt niet zo te zijn, dus daar kan ik mooi mijn nieuwe inzichten op loslaten? Ik had wel zo’n vermoeden dat het niet helemaal recht was, maar het gekke is dat het nog wel lekker in evenwicht voelde. De trapas staat scheef ten opzichte van de voorkant van het frame. Best wel veel eigenlijk, maar de buizen zijn nog wel mooi recht. Ik ga nu de trapas er uit halen en het frame met het trapashuis in de bankschroef klemmen om eerst de voorkant te kunnen richten. Daarna de kettinglijn en het achterwiel dan weer zo spaken dat het in lijn met het frame staat. Dan de voorvork controleren en dan moet het weer goed zijn ?

De balk staat parallel met het frame. Het verschil tussen de voor- en achterkant van het tandwiel is ongeveer 9 millimeter.

Ik ga er van uit dat veel transportfietsen niet meer recht zijn en dat het altijd gecontroleerd moet worden. Niet dat het zo erg is als het een beetje scheef staat maar als je zoals veel transportfietsers veel kilometers maakt, ga je dat toch merken. Wat ik leer als ik zo’n frame weer recht trek, is dat er helemaal niet zo veel kracht voor nodig is. Een zogenaamd klein ongelukje kan al voldoende zijn om niet meer helemaal in balans te zijn. Voorlopig ben ik blij dat ik weet waar ik op moet letten en dat ik een stevige werkbank heb. Na meerdere fietsen weer in balans gekregen te hebben blijkt het nu betrekkelijk eenvoudig. Ik heb er nu nog vier die ik ook wil controleren.

Zie eerdere artikelen:
Utrechtse FAMA in Tilburg
Pedalen van de FAMA van Charles