Jeroen: Liggende achtervork met lug verbinding! De enige andere transportfiets die ik ken die dat heeft is deze Burgers mohawk. Dit is een typerende constructie die je vrijwel niet meer ziet op transportfiets na begin jaren ’20!
Gladde balhoofdbuisBijzonder fraai en uniek balhoofdlager
Van de vorige eigenaar over de fiets: “Ik hoorde nog van mijn zoon dat de fiets was gevonden op de zolder van een meelfabriek, waarvan de eigenaar hem vroeger gebruikte om brood rond te brengen”
Een paar weken geleden heb ik de stickers geplakt. Volgens mij zaten er origineel niet zoveel op, maar het lijkt wel erg mooi. Ik heb direct ook even met een gouden stift de cijfers goudkleurig gemaakt.
Nummer 147 is een nummer dat betekent dat die (vermoedelijk in de jaren ’30) opnieuw gemoffeld is om geld te besparen op een nieuwe fiets. Waar nummer 14 voor staat weet ik niet misschien een model 14? Het nummer 121448 hoef ik geen uitleg bij te houden denk ik Nummer 147 staat op de onderste horizontale buis. Nummer 14 staat op de bovenste balhoofdlug, en framenummer 121448 op de zadel lug.
Abram
Nog wat interessante informatie voor datering van deze fiets. Op het balhoofd staan de nummers 27 ingeslagen. Vrij aannemelijk dat dit het bouwjaar is (mid jaren ’20 volgens framenummer), aangezien er meerdere transportfietsen zijn waarbij het bouwjaar in de balhoofddelen zijn ingeslagen.
Recent stond deze transportfiets op facebook te koop, en Abram heeft hem aangeschaft. Een paar zaken vielen direct op. De voordrager is van het oude model dat Gazelle in de jaren ’20 en begin jaren ’30 gebruikte. Ook is het balhoofd glad.
De voorvork heeft lugs voor spatbord bevestiging, zoals Juncker, Eysink en Kestein hadden.
Ingesoldeerde achterpadden, hier net te zien:
Union letterwiel, maar van een toerfiets van na de oorlog.
Dat de fiets bijeengeraapt is, is wel duidelijk. Maar het frame bleek toch best interessant. Als eerste een duidelijkere foto van de ingesoldeerde achterpadden:
Er blijken 2 framenummers op de zadellug te staan. Links 44454R:
En rechts 8659D:
Bij het balhoofd zit een gaatje voor een stuurslot:
Deze combinatie is heel bekend van het frame van Nick/Maurice (nu Ronald, maar binnenkort weer Maurice?): Oud frame van Maurice
Al was van de fiets van Sjoerd nog niet bekend of die ook een tweede framenummer heeft. Dat blijkt ook het geval.
Na wat speurwerk (zie ook deze discussie op De Oude Fiets), blijkt het te gaan om Juncker/W.K.C. transportfietsen! Zowel bij Juncker als bij W.K.C. zijn de framenummers te dateren aan de hand van de letter op het einde, en dat geeft de volgende bouwjaren:
het frame van Abram: rechts 8659D (Juncker 1921/1922), links 44454R (W.K.C. 1922)
het frame van Ronald: rechts 6955G (Juncker 1924/1925), links 45301T (W.K.C. 1924)
het frame van Sjoerd: rechts 6363G (Juncker 1924/1925), links 8934T (W.K.C. 1924)
De Juncker en W.K.C. framenummers matchen dus precies kwa bouwjaren, dus dat kan geen toeval zijn. En daarmee dus zijn in een klap drie van de oudste transportfietsen geidentificeerd en gedateerd!
Nog een aanwijzing voor datering bij de fiets van Abram, op het stuur staat het volgende tekentje:
WB&S staat voor W. Bauermann & Söhne, een staalfabriek uit Hilden, Duitsland. Zie meer informatie op Wikipedia. Hier staat onder andere “Als tweede steunpilaar begon in 1922 de productie van gelaste buizen voor de fiets- en motorfietsindustrie, b.v. voor sturen en zadelpennen, achterwielstellen, voorwielhulzen”. Daarmee is de fiets dus zeker uit 1922, en niet eerder.
Het frame heeft wel de nodige schade en reparaties. De doorgescheurde stuurbuis:
Gesoldeerde trapashuis:
Doorgeroest mannetje:
Scheur in de liggende achtervork:
En gelast oogje aan de zadellug:
Dat is dus wel iets om van bewust te zijn als je zulke oude frames wilt gaan restaureren, de schade kan flink zijn. Dat heeft Abram al meerdere malen gemerkt. Die oudere exemplaren hebben langer werk moeten verzetten, en waren vaak nog niet zo robuust als de latere exemplaren. Deze heeft dan ook dienst gedaan om melkbussen te vervoeren, dus een zwaar leven. Maar Abram heeft al eerder zulke frames prachtig teruggebouwd en gerestaureerd, dus dat zal bij deze vrij waarschijnlijk ook weer gebeuren. Het scheelt dat een deel in ieder geval in het verleden al gerepareerd is, en dat die reparaties het hebben gehouden.
Nog een paar laatste details. Markeringen onder het trapashuis:
Het zadel dat erop zat:
En tot slot het gestripte frame:
Dan de vraag hoe heeft deze fiets er oorspronkelijk uitgezien? Van Juncker/W.K.C. zijn geen folders bekend uit begin jaren ’20. Wel is er een foto van zo’n fiets in de werkplaats van Juncker uit 1923:
Te zien hier zijn de gladde balhoofdbuis, en het lijkt erop dat er ook een stuurslot zichtbaar is, zoals op de drie frames zitten of zaten. Maar het is moeilijk te zien. Ook te zien is het WKC model kettingwiel met 4 cirkels, zoals de eerdere Juncker/WKC transportfietsen uit begin jaren ’10 ook hadden, waarvan wel foldermateriaal bekend is.
Ik heb wel een zeer sterk vermoeden dat Rivertown deze afbeelding van hun folder uit 1924 van Juncker heeft gejat en er een voordrager over hebben getekend. Een aantal redenen voor dat vermoeden: stuurslot (wat vrij zeldzaam is bij transportfietsen), en gladde balhoofdbuis. WKC kettingwiel. De amateuristisch getekende voordrager en een lamphaak bij het stuur wat de meeste transportfietsen niet hadden.
Verdere bevestiging hiervan is het transportframe in dezelfde folder:
Hierop zijn nog de nokken zichtbaar op he balhoofd waarop bij de vroege jaren ’10 W.K.C. transportfietsen de voordrager was bevestigd.
Maar het echte bewijs dat Rivertown afbeeldingen van andere merken jatte is te zien aan deze folder van rond 1925:
Dit is de afbeelding van Gazelle uit 1920, met de Gazelle letters in het kettingwiel weggemoffeld:
Dus het lijkt erop dat we door de wanpraktijken van Rivertown per ongeluk toch de folder afbeelding van de Juncker/WKC transportfiets uit de begin jaren ’20 hebben die kan helpen met de restauratie.
Deze mohawk in Indonesië werd gepost op de facebook group. Het is de tweede bekende overgebleven mohawk van dit model, naast de fiets in het museum ’t Olde Maat Uus te Giethoorn. De eigenaar dacht dat het een Burgers was, maar het framenummer mist de letter die typisch is voor Burgers. Dus wellicht is het een van de andere merken, zoals Amstel of Nederlandsche Vlag? De eigenaar heeft hem dan wel naar afbeelding van de Nederlandsche Vlag weer opgebouwd. In ieder geval bijzonder dat er weer een exemplaar van dit zeldzame model bekend is.
Update: de eigenaar heeft meer details gegeven:
Ingesoldeerde lugs bovenin de staande achtervork:
Ingesoldeerde achterpad, met losneembare staande achtervork:
En die achtervork is nou typisch voor een vroege Burgers! Zie ook deze afbeelding uit de jaren ’10 folder:
Tot slot zie ook nog deze constructie van de achtervork. Niet twee gebogen buizen met een mannetje ertussen, maar een vroegere constructie, waarschijnlijk met aparte lug die 4 rechte buizen verbind tot de achtervork.
Dit model acherpad ben ik bij nog geen ander merk tegengekomen, wat het vrij zeker maakt dat dit toch een Burgers is! Burgers had het mohawk model van 1921 tot 1928 in de folder (en van 1918 tot 1920 zijn helaas geen folders bekend). Dus het is in ieder geval een fiets van voor 1930, en aan de constructie te zien vrij waarschijnlijk vroeg jaren ’20. Als het framenummer de A reeks volgt van Burgers (mogelijk zit de A nog verstopt onder de verf), zie Burgers dateren, dan zou het bouwjaar 1923 moeten zijn. Het is nog niet zeker, en ik doe nog wat verder onderzoek, maar het is in ieder geval een zeer bijzondere vondst!
