Dit artikel is zowel voor mensen zonder en met ervaring in het restaureren van zowel transportfietsen en bakfietsen.
Wie transport- en bakfietsen gebruikt en of restaureert, zal regelmatig tegenkomen dat de trapas niet meer goed is. Bij het zoeken naar een vervanging, zul je ook snel merken dat die vrijwel niet te vinden zijn, omdat er andere maten gebruikt werden dan bij normale fietsen. Trapassen in de maten die bij transport en bakfietsen werden gebruikt zijn zeer schaars aan het worden. Daarom is het belangrijk bij een zoektocht ernaar dat je weet waar je op moet letten. Dit voorkomt teleurstelling als het niet past, of later, als een verkeerde maat wordt gebruikt waardoor de verbinding tussen de cranks en trapas stuk gaat tijdens gebruik.
Er zijn twee type trapassen gebruikt: het model Thompson, en het model BSA. Dit artikel gaat over het model Thompson. Dit model heeft inslag cups, een conus die aan de linker kant op de as schroeft, en een vaste conus aan de rechter kant.
Van dit type as zijn er vele variaties aan afmetingen. Daarom is het belangrijk om de exacte afmetingen goed te weten.
Diameter van de trapas:
Deze is cruciaal, en moet zeer nauwkeurig kloppen. Een tiende milimeter of meer te veel speling, en zowel de as als de crank gaan zichzelf kapot wrikken. Dan verlies je mogelijk zowel de cranks als de as! De as moet met moeite net aan in de crank passen. Dus je mag de as niet kunnen bewegen als hij in de crank zit. Is de as te dik, dan past hij natuurlijk niet. Maar als het slechts een paar tiende mm te dik is, dan is dat nog te corrigeren door de as op een draaibank passend te maken. De variaties aan dikte die ik zelf al ben tegengekomen: 15.8, 16.0, 17.0, 17.1, 17.2, 17.3, 17.4, 17.6 en 18.0mm. Dat is nogal wat keuze! Hier is het aan te raden om de as direct in de crank te passen als je de mogelijkheid hebt bij aanschaf.
Lengte van de as:
Is de as te lang, dan steken de cranks te ver uit, en kan je kettingwiel niet goed oplijnen, waardoor je ketting niet goed over je tandwielen loopt, en die snel op slijten. Is de as te kort, dan passen je cranks er niet op, of ze lopen tegen je frame aan. De variaties die ik ben tegengekomen: 150mm, 155mm en 160mm. De langste zijn vaak gebruikt op bakfietsen. Op transportfietsen is het meestal 150mm.
Lengte van het rechterdeel van de as:
Pas heb ik ontdekt dat ook bij dezelfde as lengte, het rechterdeel van de as behoorlijk in lengte kan verschillen. Hierdoor kan mogelijk je crank met kettingblad er niet op passen, of hij steekt te ver uit, waardoor je kettingblad niet oplijnt met je achtertandwiel.
Diameter cups:
De cups komen in verschillende maten, maar meestal 45.0mm. Echter, let op, want 45.4mm bestaat ook, gebruikt o.a. door Gazelle en Maxwell. En door Eysink werd nog een uitzonderlijke maat gebruikt, namelijk 48mm. Als je losse cups met een as combineert, let ook op de binnenmaat van de cups. Die kan behoorlijk varieren. Daar kun je met de kogelmaat nog wat opvangen. Bij de meeste assen werd 5/16″ gebruikt (bij Gazelle 9/32″), maar met de kogelmaat kun je nog wel wat oplossen. In ieder geval moet de kogel op de conus lopen, en niet op de rand. En ook niet te hoog op de conus
Er is dus best veel variatie. Dat maakt het vinden van een geschikte as een erg lastige zoektocht, zeker omdat ze uberhaupt al erg zeldzaam zijn. Het is vaak makkelijker als je een set vind van trapas met crankstel, maar ook daarbij moet je nog erop letten dat de as niet te lang of te kort is voor je fiets. Wees dus in ieder geval zeer zuinig met trapassen, want vaak betekent het het einde van een trapas dat de fiets niet meer gebruikt kan worden. Veel schade kan nog gerepareerd worden met de juiste middelen, maar helaas heeft niet iedereen die ter beschikking. Maar dat is materiaal voor een ander artikel.
Nog een tip: als je assen wilt ruilen, dan kun je hieronder reageren. Wie weet heeft iemand net de maat die je zoekt, en kun je iemand anders weer blij maken met een as die hij of zij zoekt.
De assen van Chiel (zie reactie hieronder):
