Tag: Torpedo

Fichtel & Sachs Torpedo Ho. (transport) uit 1938

Zojuist heb ik een transportfiets versie van een Torpedo naaf kunnen aanschaffen. Wat maakt deze nou anders dan de gewone? Dat is met name de breedte, waardoor de kettinglijn wat verder naar buiten ligt. Bij een normale Torpedo naaf ligt de kettinglijn op 38 of 41mm uit het midden, afhankelijk van hoe je het tandwiel monteert. Bij de transport versie is dat 45mm. Doordat de trapas van een transportfiets langer is, ligt de kettinglijn ook wat verder naar buiten. Om te zorgen dat het kettingblad en tandwiel goed uitlijnen, is dus een bredere achternaaf nodig (of een offset tandwiel). De meeste transportfietsen werden echter met normale breedte Torpedo naven uitgevoerd, waardoor de ketting dus iets scheef loopt. Maar zo nu en dan werd ook de bredere variant toegepast.

Verschil tussen een normale (boven) en transport Torpedo (onder)

P.s. beide naven hebben 3mm spaakgaten, dus er passen spaken tot dikte 12 in (2,65mm, altijd 0,3mm ruimte nodig). De grootte van die gaten wisselt ook per naaf, dus daar moet je ook goed op letten.

De transportversie is gemarkeerd met “Ho.”. Latere exemplaren werden gemarkeerd met “Tr. T”, zie voorbeeld.

De inbouwbreedte van de transport versie is 115mm, de normale 108mm. De meeste onderdelen zijn hetzelfde, behalve de remmantel, de as en de huls die langer zijn. Op de remhevel staat ook “Ho. “, maar ik zie geen verschil met een normale remhevel.

Van deze naaf ga ik een keer een wiel bouwen, om uit te proberen wat ik merk kwa verschil.

De naaf in onderdelen, met jaartal markeringen (remmantel en drijfkop zijn ooit vervangen):

Jeroen

Buitenmaatje F&S naaf

Deze NOS vernikkelde terugtrapnaaf uit 1922 heb ik bijna 25 jaar geleden gekocht, met het voornemen om hem als pronkstuk in mijn toenmalige transportfiets te monteren.

Maar met een inbouwbreedte van 144 mm kon ik dat uit m’n hoofd zetten.  Dus na een tijdje verdween hij in m’n gereedschapskist met fietsonderdelen. Natuurlijk meermalen op internet gezocht naar informatie maar nooit iets kunnen vinden. Kort geleden kwam ik hem opnieuw tegen en vond ik het zonde dat er maar niets mee gebeurt. Maar het raadsel duurt voort. Dus daarom wil ik graag weten of jullie informatie hebben: is deze bedoeld voor een transportfiets/bakfiets/lichte motor?  Zijn er behalve het meegeleverde 18-tands wieltje ook grotere maten tandwielen geweest? (Deze heeft een schroefgat van 44 mm). De as is 12 mm dik, spaakgaten 3 mm, totaalgewicht 2,54 kilo. Ik zou het leuk vinden als deze naaf (uit)eindelijk terecht komt in de twee/driewieler waarvoor hij bedoeld is zodat hij na een eeuw met zijn loopbaan kan beginnen. Wie kan mij helpen aan meer informatie?  

Groet, Arnold Oudejans  

FAMA van Charles: Torpedo naaf en trapas

Omdat het frame nu niet alleen recht maar ook naar de kettinglijn gericht is, moet het achterwiel ook weer in het midden gespaakt worden. Daarom heb ik alle spaken er even uitgehaald om een frisse start te kunnen maken ? Omdat ik tegenwoordig meer dan jaren geleden nieuwsgierig ben naar de herkomst en geschiedenis van mijn fietsen heb ik de achternaaf nog eens goed bekeken. De drie voor de spaakdikte had ik al gezien en meteen begrepen dat 28 het bouwjaar is en dus niet 2.8 is (inmiddels bekend dat dat 29 is, Jeroen). Zonder de 3 zou het verwarrend kunnen zijn. Maar op dezelfde hoogte als het bouwjaar staat een 4 het zou een A kunnen zijn maar dat denk ik niet want dan zou die een beetje scheef staan. Verder staat er niet alleen D.R.P. In maar er staat nog & D.R.P. achter met daar weer iets wat lijkt op een 2 maar dan ondersteboven. Kan jij daar hout van bakken? ?

En toen heb ik de trapas ook maar eens beter bekeken en dat is er een van Gerkinet met 38 en een M er in gestempeld. Dat roept meteen weer de vraag op of de fiets zelf nu toch echt van 1928 is of tien jaar jonger ?

Ik ben nog steeds niemand tegengekomen die aan de hand van het framenummer uitsluitsel kan geven, dus voorlopig blijft het nog een raadseltje ? Ik zal de vraag eens bij De Oude Fiets neerleggen. Misschien weet Sjoerd ter Burg er iets over te vertellen.

Charles

Zie eerdere artikelen:
– Utrechtse FAMA in Tilburg
– Pedalen van de FAMA van Charles
– FAMA van Charles: richten van het frame

Gebarsten remhevels Torpedo naven (t/m 1948)

Iets wat ik nog niet eerder had gezien, maar wat blijkbaar vrij vaak voorkomt bij Torpedo naven van laat jaren ’20 tot eind jaren ’40: gebarsten remhevels. En ook niet op de plek waar je het het eerst zou verwachten. Ik werd ervan bewust nadat Abram dat had gevonden bij zijn Batavus uit 1933. Die naaf heb ik nu in bezit. Ik was door mijn onderdelen bak aan het kijken, en vond nog twee exemplaren met een barst op precies dezelfde plek (de onderste is die van Abram):

De vraag was, hoe kan dit? Je zou juist schade aan dan achterkant verwachten, omdat bij remmen daar de remhevel op trek staat. Maar als je aan de binnenkant kijkt, dan zie je dat de remhevel precies op de plek van de barst duidelijk ingedeukt is:

Precies aan de onderkant begint de barst. Dit is waar de remhevel conus tegen de remhevel aan slaat tijdens het remmen. En hierdoor onstaat een grote schuifspanning door de remhevel.

Omdat ook precies op die lokatie een knik zit in de remhevel, krijg je nog een extra spanningsconcentratie op die plek. Na vaak genoeg remmen, zal door metaalmoeheid daar een scheur ontstaan. Het zal niet in een keer breken, tenzij de scheur al heel lang is, maar het is wel iets om op te letten. Bij latere Torpedo naven vanaf 1949 zit die scherpe knik daar niet, waardoor dit niet zo gauw optreedt. Zie hier een latere naaf:

Zeker bij transportfietsen, die veel gewicht tot stilstand moesten/moeten brengen, kan dit vaak voorkomen. Ik ben ook naven tegengekomen waar de remhevel vervangen was, dus wellicht dat die gebroken was tijdens gebruik.

Wiel opnieuw opgebouwd

Voor mijn dagelijkse transportfiets wilde ik het achterwiel nog eens aanpakken. De Torpedo naaf uit 1980 was ik niet helemaal tevreden mee, de spaken waren slap en een gebroken, en de velg was na iedere winter goed bruin van de vliegroest, dus die wilde ik graag opnieuw lakken.

Voor de winter had ik het wiel al uit elkaar gehaald, en er een leen wiel ingeplaatst, zodat ik in ieder geval kon blijven rijden. Pas enkele weken geleden kwam het ervan om de velg te ontroesten en opnieuw te lakken. Ik heb weinig tijd, dus besloot ik hem alleen te spuiten, eerst in zwarte grondlak, en daarna in Gamma hoogglans zwart. Ziet er netjes uit, nu maar afwachten hoe die zich gaat houden in de pekel de komende winters.

Voor de achternaaf had ik recent een begin jaren ’50 Torpedo aangeschaft, die nog in mooie staat verkeerde, dus die ingebouwd. Ik weet het bouwjaar van de fiets niet, dus ik vind het ook geen punt om er nog steeds een mengelmoes van te bouwen kwa ouderdom aan onderdelen. Het is in eerste instantie een functionele fiets, en dat zie je ook aan de moderne toevoegingen. Hij moet het gewoon goed doen.

De naaf volgens beproeft recept gesmeerd: kogellagervet voor de kogels, een goeie lik remmantelvet op de remmantel, en de rest een klein drupje olie. De eerste test is veelbelovend, hij remt als de beste! Zonder veel druk op de pedalen kan ik het achterwiel blokkeren.

Jeroen