Buiten het feit dat deze fiets smalle horizontale buizen heeft, nog meer aanwijzingen dat dit een jaren ’20 fiets is.
Er zit een crankstel in met op de crank het bekende EWB teken (E. Williams Birmingham), met daaronder de letter J. Volgens de productielijst van Williams 1923-24.
De as is er een van JGH, J. Gerkinet uit Herstal. “Agier trempe” betekend gehard staal:
Op het nikkelen tandwiel staat Bts Williams. BTS staat voor “Brevetes”, wat Frans is voor gepatenteerd. Dus dat betekent dat het kettingwiel onder licentie van Williams is gemaakt.
(het kettingblad is niet origineel. Dit model vijfpuntige ster komt bij transportfiets voor het eerst voor in 1927. Ook duidelijk te zien aan hoe hij erop gekloken is. Jeroen)
Vanavond zou ik het balhoofdlager even aan pakken en de trapas erin zetten. Helaas wat tegenvallers. Ik had het balhoofd zojuist uit elkaar gehaald, en verwachtte eigenlijk alleen nieuwe kogels en vet erin te moeten doen. Helaas:
De onderste conus is kompleet verroest. Die gaat er dus niet meer op. De onderste cup viel er zo uit. Die moet dus goed vastgezet worden. En de conus van de balhoofdas is ook goed versleten. Nu heb ik nog een NOS balhoofdas liggen dus maar eens kijken of ik die kan gebruiken. Ook had ik de verkeerde maat kogels ervoor. Ik dacht dat er 5/16″ in zat, maar dat is 9/32″. Eens kijken of ik die nog heb, anders moet ik die nog even bestellen.
Ik had niet lang geleden er nog een andere trapas ingezet. Per ongeluk had ik toen een kortere gepakt dan ik dacht, waardoor er zeer weinig ruimte tussen de linker crank en achtervork overblijft. Om dat te verhelpen wilde ik er een langere in zetten. Helaas ligt de conus net te diep, waardoor de stofkap aan ligt. Dus daar moet ik morgen nog even wat gaan wisselen.
Update: NOS onderste conus gevonden, dus die gaat erin. Helaas was de bovenste conus van de NOS balhoofdas gesloopt, dus die as kan ik niet gebruiken. Ik heb nog losse NOS boven conussen, maar die zijn helaas net te klein.
Vervangende trapassen voor Gazelle bak- en transportfietsen zijn moeilijk aan te komen. Gelukkig is er ook een alternatief. De toerfietsen uitgerust met 17,0mm Thompson trapassen van Gazelle hebben dezelfde conussen blijkt. Ik had er een aantal, die ik heb verkocht aan een Gazelle liefhebber. En mijn vermoeden blijkt correct, de conussen zijn uitwisselbaar met die van de transport trapassen van Gazelle. Dit werkt overigens alleen bij Gazelle trapassen onderling. De conussen passen niet op trapassen van andere merken.
Maar dat is goed nieuws. Heb je dus een trapas met versleten conussen, dan kun je ook op zoek naar een 17,0mm toerfiets trapas, of een oude Gazelle toerfiets met weinig verzamelwaarde, maar wel nog een goede as. Ik weet niet precies in welke jaren Gazelle die trapassen op toerfietsen heeft gehad, maar het zal enigszins overeen komen met de jaren waarin transportfietsen geleverd werden.
Waar je ook rekening mee moet houden, is dat de oudere trapassen met integrale flens weer een andere schroefdraad hadden. Dus je moet wel het juist model trapas hebben van Gazelle.
De linker conussen zijn herkenbaar aan twee putjes aan de buitenzijde, en twee cijfers die de maand en productiejaar weergeven, zie rechter 4 conussen hieronder als voorbeeld:
Bij de rechter conussen zitten de twee putjes en twee cijfers aan de binnenzijde:
De schroefdraad voor de recher conus heeft een grotere diameter dan de linker conus. Beide conussen worden vanaf de linker kant op de as geschroeft, waarbij de rechter conus tegen een flens wordt gedraait:
Hier zijn deze assen goed aan te herkennen, en ook weer de twee cijfers (maand en jaar) op de as, die enigszins los van elkaar staan. Dus goed opletten o.a. op beurzen als je vervangende conussen voor je Gazelle trapas zoekt!
P.s. ik heb conussen/assen van Gazelle niet meer in mijn bezit.
Een veel voorkomend euvel bij Magneet stafietsen zijn de versleten trapassen. Dat zijn exemplaren van 17,5mm dikte en 150mm lang. Dat is een zeer ongebruikelijke maat. De cups zijn ook 36mm in diameter, dus groter dan de standaard BSA cups. Bij de stafiets van Chiel was er een ondermaatse Thompson trapas in gezet om de versleten trapas te vervangen.
Het was mij al opgevallen dat de uitzonderlijk grote BSA type cups op de stafiets mogelijk overeenkomen met de Italiaanse maat in deze tabel:
Bij toeval had Chiel cups in de Italiaanse maat liggen, en die blijken te passen:
Dat is goed nieuws voor wie ook vervangende cups zoekt voor zijn stafiets!
In deze cups past dan weer de normale dikte BSA trapas, dus niet de dikke 17,5mm variant. Die zijn ook niet te vinden, dus dat kan juist positief zijn. Alleen betekent het wel dat je er een ander crankstel op moet zetten. Als trapas kun je dan op zoek naar een Bayliss Wiley No. 3. Die zijn zeldzaam, maar niet onmogelijk om te vinden. Als alternatief zijn er in Amerika BSA trapassen die de juiste lengte hebben. Check daarvoor bijvoorbeeld ebay voor “Sunlite BB” of “CR0057” axle of spindle.
Chiel gebruikt deze as, ook 15.8mm en 150mm lang, gevonden op de beurs:
En deze crank:
En gemonteerd (spie moet nog passend worden gemaakt):
